ΤοΚ.: Είσαστε ήδη ενάμιση χρόνο στο τιμόνι της ΚΟΑ. Σε ποια κατάσταση παραλάβατε την ορχήστρα τόσο εργασιακά όσο και καλλιτεχνικά;

 

Σ.Τ.: Η ορχήστρα ήταν σε πολύ καλή κατάσταση όταν την παρέλαβα. Ο προκάτοχός μου, Βασίλης Χριστόπουλος,  είχε κάνει πολύ καλή δουλειά. Εργασιακά υπήρχαν προβλήματα τα οποία όμως δυστυχώς έχουν οξυνθεί. Ο κύριος Χριστόπουλος είχε σαφώς μεγαλύτερη επιχορήγηση στις μέρες του από ότι έχω εγώ τώρα, μια που αυτή έχει μειωθεί δραματικά. Αναφέρομαι πάντα σε σχέση με το τελευταίο πλήρες έτος στο οποίο εργάστηκε ο προκάτοχός μου. Η υποστελέχωση της ορχήστρας είναι το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε. Υπήρχαν κενά στους μουσικούς τα οποία τώρα αυξήθηκαν, με αποτέλεσμα αυτή την στιγμή να υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στην λειτουργία της ορχήστρας. Για να αναφέρω ένα παράδειγμα, τέσσερα Α’ βιολιά απουσιάζουν εξαιτίας ασθενειών και γονικών αδειών. Χωρίς να θέλω να υπερβάλλω, αν συνεχιστεί αυτό, ενδέχεται να υπάρξει δυσχέρεια στη λειτουργία της ορχήστρας. Τα  Α’ βιολιά τα οποία διαθέτουμε αυτή την στιγμή δεν επαρκούν για να βγάλουμε συναυλία. Αναγκαστικά πρέπει να προσλάβουμε εκτάκτους μουσικούς οι οποίοι ενδέχεται να μην γνωρίζουν καλά την ορχήστρα και δεν έχουν την ίδια πείρα που έχουν τα μόνιμα μέλη της. Οπότε στο θέμα αυτό υπάρχει μια σαφής δυσκολία. Καλλιτεχνικά έχουμε κάνει μια διεύρυνση του ρεπερτορίου. Όπως είπα και από την αρχή της θητείας μου, πιστεύω ότι πρέπει και η ΚΟΑ να αποκτήσει τη λογική προγραμματικής πολιτικής που έχουν όλες οι ορχήστρες. Δεν πρέπει να ερμηνεύουμε μόνο μουσική του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Πρέπει να υπάρχει άνοιγμα σε ένα ευρύτερο κοινό. Για το λόγο αυτό κάναμε και τη Φαντασία η οποία είναι ένα αριστούργημα,  τόσο από πλευράς ηχητικής όσο και οπτικής. Επίσης πραγματοποιήσαμε τη συναυλία με τον Ντεσπλά στο Ηρώδειο και τον κύκλο για Νέους από 8-108.

 

ΤοΚ.: Αυτή την στιγμή σε τι επίπεδο βρίσκεται καλλιτεχνικά η ορχήστρα;

 

Σ.Τ. : Πιστεύω ότι εξακολουθεί να βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο. Σίγουρα οι ελλείψεις που έχουμε δημιουργούν προβλήματα. Σίγουρα οι χαμηλότερες αμοιβές των μαέστρων  δημιουργούν προβλήματα. Δύσκολα πείθεις μαέστρους να έρθουν με ολοένα χαμηλότερα κασέ. Έχω δώσει ομηρικές μάχες για να πείσω μαέστρους να έρθουν οι οποίοι είχαν έρθει επί εποχής Χριστόπουλου με σαφώς υψηλότερα κασέ. Όπου λείπει το χρήμα η καλλιτεχνική δημιουργία πρέπει να βασίζεται στη δημιουργικότητα και την εφευρετικότητα.

 

ΤοΚ.: Σε τι ποσό ανέρχεται σήμερα η τακτική επιχορήγηση της ορχήστρας;

 

Σ.Τ.: Στο ποσό των 500.000Ε και συμπεριλαμβάνει την αμοιβή των διοικητικών υπαλλήλων, τις αμοιβές των καλλιτεχνών οι οποίοι επισκέπτονται τη χώρα, τόσο μαέστρων όσο και σολίστ. Αλλά επίσης ένα πολύ σημαντικό μέρος αυτών, μπορώ να πω περίπου 13-14% πηγαίνει σε έκτακτους μουσικούς οι οποίοι καλύπτουν κενές θέσεις στην ορχήστρα.

 

ΤοΚ.: Ιδανικά σε τι ποσό θα έπρεπε να ανέρχεται η επιχορήγηση;

 

Σ.Τ.: Θεωρώ ότι η επιχορήγηση του 1.800.000Ε που υπήρχε πριν την κρίση είναι λογική. Μπορεί με αυτήν να δημιουργήσει κανείς ένα μεγαλόπνοο καλλιτεχνικό έργο, να υπάρχει η δυνατότητα ηχογραφήσεων που αυτή την στιγμή δεν την έχουμε, να είναι εφικτό  να προσκληθούν πραγματικά μεγάλα ονόματα σολίστ και μαέστρων αλλά και να αμείβονται οι διοικητικοί όσο πραγματικά αξίζουν και προσφέρουν καθώς επίσης να μην παρακαλεί κανείς τεχνικό προσωπικό να προσφέρει εργασία και να ξέρει ότι θα πληρωθούν μετά από δύο χρόνια. Να σημειωθεί ότι το προαναφερθέν μάλιστα ποσό δεν είναι χαμηλότερο από επιχορηγήσεις ανάλογου βεληνεκούς ορχηστρών στο εξωτερικό.

 

ΤοΚ.: Τι προσδοκείτε από το κράτος και ποιος πιστεύετε πρέπει να είναι ο ρόλος του σε έναν οργανισμό όπως ο δικός σας;

 

Σ.Τ.: Η απάντηση είναι πολύ απλή. Η ορχήστρα λέγεται Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Χρηματοδοτείται από το Κράτος το οποίο φέρει και την ευθύνη για τη λειτουργία της. Δεν νομίζω ότι είναι σωστό να περιμένουν από εμάς, ειδικά όταν βρισκόμαστε σε μια τέτοια κατάσταση η οποία επικρατεί την στιγμή στην Ελλάδα, να επιβαρυνόμαστε από συναυλίες ιδιωτικών φορέων οι οποίοι έχουν συχνά και ένα κόστος και να υπάρχει επιβάρυνση των μουσικών με επιπλέον συναυλίες. Το Κράτος έχει την ευθύνη για τη λειτουργία της ορχήστρας. Είναι η πρώτη και αρχαιότερή της. Να μην ξεχνάμε ότι είναι η ορχήστρα του Δ. Μητρόπουλου. Είναι παράδοξο, αλλά είναι θετικό το ότι οι κατακτητές Γερμανοί μετέτρεψαν από ιδιωτική την ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών σε κρατική. Με τον τρόπο αυτό εγγυόταν το κράτος την ύπαρξη της ορχήστρας και ότι με την επιχορήγηση θα μπορούσαν τα εισιτήρια να είναι φθηνά. Υπάρχει μάλιστα στα γερμανικά ο όρος Stadtsorchester που σημαίνει Κρατική Ορχήστρα με την έννοια ότι δεν την χρηματοδοτεί η πόλη ή η περιφέρεια αλλά το Κράτος, πράγμα το οποίο προσδίδει εκτός των άλλων και κύρος.

 

ΤοΚ.: Ποια είναι η αμεσότερη ανάγκη της ορχήστρας;

 

Σ.Τ.: Η στελέχωσή της! Π.χ. δεν έχουμε κλαρινέτο μπάσο. Κάθε φορά παίρνουμε διαφορετικό μουσικό και πραγματικά λυπάμαι που αυτοί πληρώνονται με καθυστέρηση μηνών, αν όχι χρόνων. Έχουμε ελλείψεις στα Α’ βιολιά, στις βιόλες, στα κόρνα και στα κρουστά. Τρομάζω στη σκέψη ότι στους επόμενους δώδεκα μήνες θα έχουμε τρεις και τέσσερις συνταξιοδοτήσεις. Ήδη το επισημάναμε πολλές φορές στο Υπουργείο Πολιτισμού και ελπίζουμε ότι θα υπάρξει μια ανταπόκριση. Ελπίζουμε να εγκριθεί με τον προϋπολογισμό ένας αριθμός νέων θέσεων. Θα πρέπει  να σας πω ότι έγινε αίτημα το 2013 για ανάλογες θέσεις, μετά από προσπάθειες του Μύρωνα Μιχαηλίδη, του προκατόχου μου και του τότε διευθυντή της ΚΟΘ. Εγκρίθηκαν κάποιες  εξ αυτών το ’13, οι ακροάσεις έγιναν το ’14 και ο διορισμός τους έγινε την άνοιξη του ’15. Αυτό σημαίνει ότι αν εγκριθούν του χρόνου, οι προσλήψεις θα γίνουν το ’17. Εντελώς παράλογο. Είναι κρίμα να μιλάμε για τέτοια θλιβερά πράγματα αντί να μιλάμε για τη χαρά που μας δίνει η δουλειά μας.

ΤοΚ.: Κατά την παρουσίαση του προγράμματος μιλήσατε για την ίδρυση ακαδημίας νέων μουσικών στα πρότυπα της Φιλαρμονικής του Βερολίνου.

 

Σ.Τ.: Η ιδέα είναι παραπλήσια. Πολλές ορχήστρες κάνουν κάτι παρόμοιο αλλά της Φιλαρμονικής του Βερολίνου είναι από τις διασημότερες. Η ιδέα έχει ως εξής: παλαιότεροι μουσικοί της ορχήστρας μυούν τους νεώτερους στην ορχηστρική τέχνη. Είναι διαφορετικό να παίζεις μόνος σε ένα δωμάτιο και διαφορετικό να παίζεις και να συντονίζεσαι με εκατό άλλους συναδέλφους και να τιθασεύεις την ανάγκη να επιδεικνύεις το εγώ σου και την ανάγκη σου να προβληθείς αλλά και να υπακούς στις υποδείξεις, τόσο του κορυφαίου όσο και του μαέστρου. Είναι δύσκολη η τέχνη του μουσικού ορχήστρας και επειδή δεν υπάρχει παράδοση στην Ελλάδα ορχηστρικής παιδείας, θεωρώ ότι έχει εξαιρετικές πιθανότητες επιτυχίας.

 

ΤοΚ.: Ποια θα είναι λοιπόν τα βήματα που θα ακολουθηθούν;

 

Σ.Τ.: Ξεκινάμε το Δεκέμβριο. Κάποια ταλαντούχα παιδιά από την Αθήνα και την επαρχία θα διδαχθούν από επιλεγμένους μουσικούς την τέχνη της ορχήστρας. Αρχικά σε μικρά σύνολα και πάντα σε συνεννόηση με τον μαέστρο, θα έχουν η δυνατότητα οι καλύτεροι να παίξουν και στη μεγάλη ορχήστρα σε τακτικές συναυλίες. Θα έχουν λοιπόν τη δυνατότητα να αποκτήσουν πείρα ορχηστρικής τέχνης ή πείρα παιξίματος ensemble στην ορχήστρα χωρίς να είναι μόνιμα μέλη. Στη Γερμανία υπάρχει ο θεσμός των praktikant, των ασκούμενων δηλαδή, όπου οι τελειόφοιτοι έχουν τη δυνατότητα να παίξουν για ένα ή δύο χρόνια σε μια ορχήστρα.

 

ΤοΚ.: Θα μπορούσαν οι κενές θέσεις να καλυφθούν με τον τρόπο αυτό;

 

Σ.Τ.: Μόνο προσωρινά.  Αυτές είναι προσωρινές θέσεις. Εμείς ζητάμε μόνιμες. Ελπίζουμε πάντως το θέμα να λυθεί.

 

ΤοΚ.: Ο κος Μάνος στην παρουσίαση του προγράμματος αναφέρθηκε μέχρι την 31/12. Αν ο μη γένοιτο ανασταλεί προσωρινά η λειτουργία του Μεγάρου τι μέλλει γενέσθαι με τις τακτικές συναυλίες της ΚΟΑ;

 

Σ.Τ.: Υπάρχει  εναλλακτικό σχέδιο αλλά δε θα επιθυμούσα την στιγμή αυτή να γίνω πιο συγκεκριμένος. Δε θέλουμε σε καμία περίπτωση να μείνει η Αθήνα σαν global city που είναι χωρίς αυτό το χώρο και κάνουμε έκκληση στην πολιτική ηγεσία. Είναι εντελώς παράλογο. Δεν πιστεύω όμως ότι θα φθάσουμε στο σημείο να κλείσει το Μέγαρο. Θεωρούμε ότι θα υπάρξει μιας μορφής παράταση.

 

 -Φωτο συνέντευξης: Γιάννης Καραμπήτσος

 

*Ο Στέφανος Τσιαλής είναι καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών από τον Μάιο του 2014, καθώς και μόνιμος προσκεκλημένος μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας του Αμβούργου και της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης από την περίοδο 2011-12 και της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Θουριγγίας από το 2015-16.

 

Γεννήθηκε στην Ερμούπολη το 1964. Σπούδασε πιάνο με τη Δόμνα Ευνουχίδου στο Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης, μουσικολογία στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και διεύθυνση ορχήστρας στην Ακαδημία Μουσικής της Βιέννης, από  όπου αποφοίτησε με διακρίσεις. Παράλληλα παρακολούθησε σεμινάρια των Leonard Bernstein, Vaclav Neumann και Rolf Reuter.

 

Στα πρώτα του βήματα υπήρξε Διευθυντής Σπουδών και Βοηθός Μαέστρου  στο Κρατικό Θέατρο του Meiningen. Στο ίδιο θέατρο επέστρεψε αργότερα (2005-2009) ως μόνιμος μαέστρος και αναπληρωτής καλλιτεχνικός διευθυντής. Στο Meiningen

διηύθυνε το 1995 τη γερμανική πρεμιέρα της όπερας 'Μήδεια' του Μίκη Θεοδωράκη, εγκαινιάζοντας μία μακροχρόνια συνεργασία με τον μείζονα Έλληνα συνθέτη. Σήμερα ο Στέφανος Τσιαλής θεωρείται ένας από τους, διεθνώς, σημαντικούς ερμηνευτές του θεοδωρακικού έργου.

 

Τα επόμενα χρόνια ο Στέφανος Τσιαλής διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής της Ορχήστρας Δωματίου της Φιλαρμονικής της Κεντρικής Γερμανίας (1997-2004), καλλιτεχνικός διευθυντής και βασικός αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Θουριγγίας, στο Gotha (2009-2013) και μόνιμος προσκεκλημένος μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας του Βερολίνου (2001-2004). Έχει κατά καιρούς συνεργαστεί με μερικές από τις σημαντικότερες Ορχήστρες της Ευρώπης και του κόσμου, έχει εμφανιστεί σε σημαντικά φεστιβάλ και έχει ηχογραφήσει CD για τις δισκογραφικές εταιρείες Genuin και Centaur.Παράλληλα με όλα αυτά, ο Στέφανος Τσιαλής ασχολείται εδώ και αρκετά χρόνια με την ερμηνεία κινηματογραφικής μουσικής.