Ένα αφιέρωμα στον πρόωρα χαμένο συνθέτη με αφορμή το ντοκιμαντέρ του Κωστή Ζουλιάτη

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Σάββατο 20 Οκτωβρίου, ώρα 20:30, Αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας

«Πολλοί θεωρούσαν τον Χρήστου ως έναν από τους σημαντικότερους συνθέτες της γενιάς του. Εξαιρετικά προικισμένος, προκαλούσε πολλές συζητήσεις και θαυμαζόταν πολύ τόσο στη χώρα του όσο και το εξωτερικό. Ωστόσο, παρότι το όνομά του ως σήμερα εμπνέει το μεγαλύτερο σεβασμό στους κύκλους της σύγχρονης μουσικής, οι εκτελέσεις των έργων του είναι εξαιρετικά σπάνιες. Την εποχή του θανάτου του, η μουσική του ακουγόταν σε μερικά από τα πιο φημισμένα φεστιβάλ μουσικής διεθνώς […]. [Με το θάνατό του], ο σύγχρονος μουσικός κόσμος έχασε ένα από τα συναρπαστικότερα και προκλητικότερα ταλέντα του», σημειώνει ο διαπρεπής μουσικολόγος Μάικλ Στιούαρτ για τον Γιάννη Χρήστου, ο οποίος σκοτώθηκε σε ηλικία 44 ετών σε τροχαίο δυστύχημα τα ξημερώματα της 8ης Ιανουαρίου 1970, ημέρα των γενεθλίων του. Είχε γεννηθεί στην Ηλιούπολη του Καΐρου στις 8 Ιανουαρίου 1926.

Οι φίλοι της πρωτοποριακής μουσικής δημιουργίας θα έχουν την ευκαιρία, το Σάββατο 20 Οκτωβρίου (ώρα: 20.30), να παρακολουθήσουν στην Αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας ένα κινηματογραφικό και μουσικό αφιέρωμα στον πρόωρα χαμένο συνθέτη. To αφιέρωμα περιλαμβάνει το ντοκιμαντέρ «Αναπαράστασις: η ζωή και το έργο του Γιάννη Χρήστου» (συμπαραγωγή Κωστή Ζουλιάτη με την G.A.L.P. Pictures) που γυρίστηκε με τη στήριξη του Ιονίου Πανεπιστημίου. Την έρευνα, τη σκηνοθεσία και τα κείμενα υπογράφει ο κινηματογραφιστής, παραγωγός, μουσικός ερμηνευτής και μουσικολόγος Κωστής Ζουλιάτης, ο οποίος θα προλογίσει την ταινία, το μοντάζ είναι του Κλείτου Κυριακίδη και ο ήχος του Δημήτρη Μυγιάκη. Το φιλμ θα προβληθεί στο δεύτερο μέρος της βραδιάς.
Στο πρώτο μέρος, η μεσόφωνος Μαργαρίτα Συγγενιώτου και η πιανίστα Νέλλη Σεμιτέκολο –η οποία υπήρξε στενή συνεργάτης και φίλη του Χρήστου– θα ερμηνεύσουν τα «Έξι τραγούδια σε ποίηση T. Σ. Έλιοτ».

«Αναπαράστασις», η ταινία
Ο τίτλος του φιλμ είναι εμπνευσμένος από έναν ημιτελή κύκλο 130 πολύτεχνων ψυχοδραματικών τελετουργιών του Χρήστου, οι οποίες επιγράφονται «Αναπαραστάσεις». Ο συνθέτης είχε αρχίσει να τον επεξεργάζεται κατά την ύστερη φάση της δημιουργίας του, η οποία υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγική. Από τον κύκλο αυτό ο Χρήστου πρόλαβε να ολοκληρώσει, το 1968, μόνο τα έργα «Αναπαράστασις Ι ή ο Βαρύτονος» και «Αναπαράστασις ΙΙΙ ή ο Πιανίστας». 
Ο Κωστής Ζουλιάτης, δημιουργός του ντοκιμαντέρ, σημειώνει: «Η ταινία αποπειράται να σκιαγραφήσει την προσωπικότητα και το ιδιαίτερο πνεύμα αυτού του μεγάλου στοχαστή της τέχνης και να ακολουθήσει τη διαδρομή της σύντομης ζωής του, η οποία ήταν πάντοτε συνυφασμένη με την τέχνη του και την προσφορά του στην ανθρωπότητα και τον πολιτισμό. Μέσα από την παρουσίαση της εργογραφίας του συνθέτη, με σπάνια οπτικοακουστικά ντοκουμέντα αλλά και συνεντεύξεις με σχεδόν όλο το δημιουργικό και φιλικό κύκλο με τον οποίο συνδέθηκε, το φιλμ αγωνιά να μας φέρει πιο κοντά στο μυστήριο που άφησε πίσω του ο σπουδαίος δημιουργός».

Συγκεκριμένα, στο ντοκιμαντέρ συγκεντρώνονται και συνδέονται όλες οι πληροφορίες και αναφορές, καθώς και όλα τα τεκμήρια και το υλικό που έχουν προκύψει από την πολυετή έρευνα του Ζουλιάτη στο Αρχείο Χρήστου και στις πόλεις-σταθμούς του σύντομου βίου του συνθέτη (Βρετανία, Νορβηγία, Ελβετία, Ιταλία, αλλά και Χίος όπου βρίσκεται το μνήμα του Γιάννη Χρήστου). Παρουσιάζεται σπάνιο αρχειακό υλικό από τηλεοπτικά αφιερώματα και θεατρικά αρχεία: το ιστορικό φιλμ του Μίμη Κουγιουμτζή από τις πρόβες του Θεάτρου Τέχνης, το μοναδικό έγχρωμο φιλμικό ντοκουμέντο με οικογενειακές στιγμές του Χρήστου από την Αλεξάνδρεια, πολλές αδημοσίευτες φωτογραφίες του συνθέτη από το προσωπικό του αρχείο, οπτικοακουστικά αποσπάσματα από τηλεοπτικές εκπομπές και ηχογραφήσεις από  ιστορικές συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, κ.ά. Η ταινία περιέχει επίσης αρχειακό υλικό με συνεντεύξεις του αείμνηστου Καρόλου Κουν και της αλησμόνητης χορογράφου Ντόρας Τσάτσου από εκπομπές της Ε.Ρ.Τ.. Επιπλέον, ο Ζουλιάτης έχει συμπεριλάβει στο φιλμ πλάνα από συνεντεύξεις προσωπικοτήτων που συνδέθηκαν είτε φιλικά είτε μουσικά με τον Γιάννη Χρήστου, όπως οι: Στέφανος Βασιλειάδης (συνθέτης και παιδαγωγός), Θόδωρος Αντωνίου (συνθέτης και μαέστρος), Νέλλη (πιανίστα) και Γρηγόρης Σεμιτέκολο (εικαστικός καλλιτέχνης και performer), Φίλιππος Τσαλαχούρης (συνθέτης και παιδαγωγός), Χάρης Ξανθουδάκης (συνθέτης και μουσικολόγος), Μίλτος Λογιάδης (αρχιμουσικός).

Ο Κωστής Ζουλιάτης (γεν. 1979), εδώ και πολλά χρόνια, ερευνά τη ζωή και το έργο του Γιάννη Χρήστου. Μεταξύ άλλων έχει δημοσιεύσει τις μελέτες: «Γιάννης Χρήστου-Τ. Σ. Έλιοτ-Πήτερ ντι Σοτουά: Επτά επιστολές για Έξι τραγούδια» (2010) και «Γιάννης Χρήστου: Αλχημιστής των ονείρων» (2010). Είναι υποψήφιος διδάκτωρ του Ιονίου Πανεπιστημίου όπου εκπονεί διατριβή με θέμα τη φιλοσοφική σκέψη του Χρήστου όπως αυτή προκύπτει από τα χειρόγραφά του. Ο Κωστής Ζουλιάτης είναι επίσης ιδρυτικό μέλος διαφόρων σχημάτων στα οποία συμμετέχει ως συνθέτης, μουσικός και αυτοσχεδιαστής, ενώ παράλληλα πραγματοποιεί σολιστικές πιανιστικές εμφανίσεις. Έχει λάβει μέρος σε θεατρικές παραστάσεις ως πιανίστας και μουσικός επιμελητής και έχει γράψει μουσική για ταινίες μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ. Έχει σκηνοθετήσει βίντεο-φιλμ μικρού μήκους και μουσικά βίντεο, μεταξύ των οποίων ένα μικρό πορτραίτο του συνθέτη Δημήτρη Δραγατάκη. Η κινηματογραφική του δουλειά είναι επηρεασμένη από τις εικόνες του αμφιλεγόμενου Αμερικανού σκηνοθέτη Εντ Γουντ, του Ρώσου κινηματογραφιστή και σεναριογράφου Αντρέι Ταρκόφσκι, του διευθυντή φωτογραφίας Κρίστοφερ Ντόυλ και του μεγάλου ζωγράφου του ιταλικού μπαρόκ Καραβάτζο.

«Έξι τραγούδια σε ποίηση Τ. Σ. Έλιοτ» [Six T.S. Elliot Songs]
Προέρχονται από τη δεύτερη συνθετική περίοδο (1953-58) του Χρήστου, η οποία φέρει έντονα το στίγμα των μεταφυσικών και μυστικιστικών αναζητήσεών του που εκφράζονται μέσα από τα –χαμένα σήμερα– φωνητικά έργα εκείνης της εξαετίας. Mια από τις γνωστότερες και σπουδαιότερες συνθέσεις αυτής της περιόδου που έχει διασωθεί,  είναι τα «Έξι τραγούδια σε ποίηση Τ. Σ. Έλιοτ», στα οποία, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο Χρήστου κατόρθωσε να αποδώσει με αριστουργηματικό μουσικό τρόπο τα ποιητικά νοήματα. Η ιδέα για τη σύνθεσή τους, ξεκίνησε όταν ο μεγάλος δημιουργός ενσωμάτωσε στην «Πρώτη συμφωνία» του το Eyes that Last I Saw in Tears. O Γιάννης Χρήστου μελοποίησε τα τραγούδια αρχικώς (1955) για πιάνο και μεσόφωνο. Αργότερα (1957) τα μετέγραψε για ορχήστρα, μια παρτιτούρα που απέσπασε τα εγκωμιαστικά σχόλια της διεθνούς κριτικής για την υποβλητικότητα της ενορχήστρωσής της.

Τα τραγούδια θα ερμηνεύσει η ειδικευμένη στο μοντέρνο και σύγχρονο ρεπερτόριο μετζοσοπράνο Μαργαρίτα Συγγενιώτου, η οποία έχει μακρόχρονη συνεργασία με το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής. Η γνωστή μονωδός, το βιογραφικό της οποίας περιλαμβάνει μεταξύ άλλων σπουδές πιάνου και ανώτερων θεωρητικών, έχει εμφανιστεί σε παραγωγές του Μεγάρου («Τραβιάτα», «Αγία Ιωάννα στην πυρά», «Επτά θανάσιμα αμαρτήματα», κ.ά.) και έχει συμμετάσχει σε πολλές παραστάσεις και συναυλίες εντός και εκτός Ελλάδος («Έτσι κάνουν όλες», «Ευγένιος Ονιέγκιν», «Μαγικός αυλός», «Ολυμπιάδα», «Ευρυδίκη», «Le Grand Macabre», κ.ά.), καθώς και σε αξιόλογες δισκογραφικές παραγωγές.

Στο πιάνο θα τη συνοδεύσει η Νέλλη Σεμιτέκολο, που υπήρξε στενή φίλη και συνεργάτης του Χρήστου αλλά και αυτόπτης μάρτυρας του τροχαίου δυστυχήματος που του κόστισε τη ζωή. Η καταξιωμένη πιανίστα έχει λάβει μέρος επανειλημμένως στις εκδηλώσεις της Σειράς Μουσικές του 20ού και 21ου αιώνα που φιλοξενούνται εδώ και πολλά χρόνια στο Μ.Μ.Α., ενώ ερμηνεύει συχνά έργα του Γιάννη Χρήστου, για τον οποίο, σε παλαιότερη συνέντευξή της στην εφημερίδα «Το Βήμα», είχε αναφέρει τα εξής: «[Ήταν ένας άνθρωπος] συναρπαστικός και γοητευτικά απρόβλεπτος. […] Χωρίς να σου κάνει κατήχηση, είχε το χάρισμα να σε απελευθερώνει, να σε κάνει να υπερβαίνεις τα όριά σου».


Γενική είσοδος: 14 €. Φοιτητικά: 7 €