Κυριακή 18 Νοεμβρίου, ώρα 11:30
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης


Μια μικρή αλλά άκρως ενδιαφέρουσα αναφορά στο χιούμορ των κορυφαίων συνθετών της κλασικής μουσικής, στη σκωπτική τους διάθεση, στο πώς επιχειρούν να … κοροϊδέψουν καμιά φορά τους μουσικούς εκτελεστές αλλά και να αιφνιδιάσουν το κοινό τους, αποτελεί το πρόγραμμα μιας πρωτότυπης συναυλίας της Αθηναϊκής Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων (ΑΣΟΝ) που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 18 Νοεμβρίου, στις 11.30 το πρωί στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Την ορχήστρα της ΑΣΟΝ διευθύνει ο μαέστρος της, Παύλος Σεργίου, ενώ την επιμέλεια και την παρουσίαση της εκδήλωσης υπογράφει, όπως πάντα, η έμπειρη μουσικοπαιδαγωγός των δημοφιλών Κυριακάτικων Πρωϊνών του Μεγάρου, Εφη Αβέρωφ-Μιχαηλίδου.


Στη διάρκεια αυτού του Κυριακάτικου Πρωινού στο Μέγαρο, ήχοι που φέρνουν στο νου ατμόσφαιρα στρατοπέδου και τραγούδια πολεμιστών – όπως συμβαίνει με τη «Μάχη» του Χάινριχ Ιγκνατς Φραντς φον Μπίμπερ – μπλέκονται με επιτηδευμένα «φάλτσες» και αστείες - πολύ πρωτοποριακές για την εποχή του - μουσικές του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ («Ένα Μουσικό Αστείο), με εκρηκτικές συγχορδίες του Γιόζεφ Χάυντν («Έκπληξη» και Συμφωνία του «Αποχωρισμού»), προορισμένες να ταρακουνήσουν τα αυτιά των επίσημων ακροατών του, ή με την πρώτη στην συμφωνική ιστορία λαμπρή δεξιοτεχνική απόπειρα να «ζωγραφιστούν» μουσικά «Τα αστεία καμώματα του Τιλλ Οϊλενσπήγκελ» - από τον Ρίχαρντ Στράους - που αποτέλεσαν τη «μήτρα» της χολιγουντιανής μουσικής κινουμένων σχεδίων.


Το αφιέρωμα στις «Συμφωνικές …ζαβολιές» των κλασικών συνθετών από την ορχήστρα των πολυτάλαντων νεαρών μουσικών της ΑΣΟΝ συμπληρώνεται με τρία έργα νέων Ελλήνων δημιουργών που σχολιάζουν με χιούμορ πασίγνωστες μουσικές μεγάλων συναδέλφων τους: την ορχηστρική συνοδεία/ζαβολιά της νεαρής και διακεκριμένης συνθέτριας Λίνας Τόνια πάνω στο πασίγνωστο ερωτικό, πιανιστικό κομμάτι του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν «Für Elise», την ορχηστρική επεξεργασία του βιολονίστα, συνθέτη και μουσικολόγου Αυγουστίνου Μουστάκα πάνω στο 9ο Καπρίτσιο για σόλο βιολί («Το κυνήγι») του Νικολό Παγκανίνι, μια μουσική «απεικόνιση» ενός παραδοσιακού αγγλικού κυνηγιού αλεπούς, και το έργο «Big Bang Amadeus» της πιανίστας και συνθέτριας Φανής Κοσώνα, ζαβολιά για μεγάλη ορχήστρα πάνω στο ορμητικό Rondo alla Turca του Μότσαρτ.


Εκτός του ότι ήταν ένας αξιόλογος συνθέτης, ο Χάινριχ Ιγκνατς Φραντς φον Μπίμπερ (1644-1704) υπήρξε ένας από τους μεγάλους δεξιοτέχνες βιολιστές της εποχής του. Γνωστός για το στοιχείο του απρόβλεπτου που χαρακτήριζε τη μουσική του, ο Βοημο-Αυστριακός δημιουργός συνέθεσε το έργο «Η Μάχη» – που θα εγκαινιάσει το πρόγραμμα της ΑΣΟΝ – με τρόπο που ο ίδιος περιέγραφε στην αρχή της παρτιτούρας του. Στη συναυλία θα ακουστούν τα δύο πρώτα από τα οκτώ κομμάτια που συναποτελούν αυτό το έργο: «Η Μάχη», μια σονάτα γεμάτη ενέργεια, που φέρνει στο νου μουσική στρατοπέδου, με τις κλαγγές των σπαθιών κ.ο.κ. και η «Άσωτη ορδή των πολεμιστών», μέρος για το οποίο ο δημιουργός του έγραφε ότι «εδώ έχει παντού διαφωνία όπως συνηθίζουν οι μεθυσμένοι να κραυγάζουν ταυτόχρονα διαφορετικά τραγούδια» αναφερόμενος στην ακουστική αίσθηση της ταυτόχρονης ερμηνείας ξεχωριστών εθνικών τραγουδιών από διαφορετικές ομάδες πολεμιστών.
Ακολουθούν αποσπάσματα από «Ένα Μουσικό Αστείο» του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (1756-1791). Ένα divertimento ουσιαστικά, ένα κομμάτι για διασκέδαση, για έγχορδα και δύο κόρνα που δίνει την εντύπωση μιας «φάλτσας» μουσικής, αστείας και φανερά αδέξιας. Ο κορυφαίος συνθέτης έγραψε πιθανότατα το έργο έχοντας στο νου του ερασιτέχνες μουσικούς που όμως θα είχαν κάποιες μουσικές γνώσεις για να μπορέσουν να καταλάβουν τις πολλές και ποικίλες ζαβολιές του. Μερικές είναι πολύ φανταχτερές κι άλλες λιγότερο αναγνωρίσιμες καθώς είναι πολύ ευαίσθητες και φίνες. Προσπαθώντας να κάνει τα μουσικά του αστεία, ο Μότσαρτ χρησιμοποιεί εδώ συνδυασμούς ήχων πρωτοποριακούς για την εποχή του, όπως η πολυτονικότητα, οι σκάλες σε τόνους κλπ. όπως και προχωρημένες τεχνικές που συναντάμε σε πολύ μεταγενέστερους συνθέτες. Από το τετραμερές «Μουσικό Αστείο» θα ακουστούν αποσπάσματα από το δεύτερο, το τρίτο καθώς και από το τέλος του τετάρτου μέρους.
Η επωνυμία «Έκπληξη» στη επακόλουθη Συμφωνία αρ. 94 σε σολ μείζονα του Γιόζεφ Χάυντν (1732-1809) – γραμμένη το 1791 - οφείλεται στην απότομη και εκρηκτική συγχορδία ff, παιγμένη απ’ όλη την ορχήστρα κι ενισχυμένη από ένα δυνατό κτύπο στο τύμπανο που ακούγεται λίγο μετά την έναρξη του δεύτερου αργού μέρους («Andante»). Ωστόσο υπάρχουν κι άλλες πιο ευαίσθητες και λιγότερο κραυγαλέες εκπλήξεις σ’ όλη τη διάρκεια του κομματιού. Με τη συγκεκριμένη σύνθεσή του ο Χάυντν θέλησε πιθανά να ξαφνιάσει το εγγλέζικο ακροατήριο το οποίο αγαπούσε τους εντυπωσιασμούς. Κι απ’ό,τι φαίνεται, το κατάφερε. Ο ίδιος έγραψε και τη Συμφωνία αρ. 45 σε φα δίεση ελάσσονα, γνωστή ως Συμφωνία του «Αποχωρισμού» (1772) που θα συμπληρώνει το πρόγραμμα της ΑΣΟΝ. Με τη συμφωνία αυτή ο Χάυντν που δούλεψε επί 30ετίας στην υπηρεσία της ουγγαρέζικης πριγκιπικής οικογένειας των Εστερχάζυ (ως μέλος του υπηρετικού προσωπικού), ήθελε να περάσει ένα μήνυμα στον εργοδότη του, πρίγκιπα: ότι τα μέλη της μικρής ορχήστρας του που για μια ολόκληρη χρονιά έπαιζαν ασταμάτητα στις εκδηλώσεις της αυλής του παλατιού της Εστερχάζα, είχαν κουραστεί και ήθελαν να επιστρέψουν κι αυτοί στα σπίτια τους. Στο τελευταίο μέρος της συμφωνίας, τo 5ο («Adagio») που είναι αργό, ο Χάυντν έβαλε τους μουσικούς του κάθε τόσο να σταματούν να παίζουν. Καθώς κάθε μουσικός έπαιζε τις τελευταίες του νότες, έσβηνε το κερί που είχε στο αναλόγιό του και αποχωρούσε ήσυχα, ώσπου έμεινε η αίθουσα σε πλήρες σκοτάδι. Τελικά ο πρίγκιπας πήρε το μήνυμα και την επόμενη κιόλας μέρα οι μουσικοί αποχαιρέτισαν το παλάτι...
Την ομάδα των «ζαβολιάρικων» έργων συμπληρώνουν αποσπάσματα από «Τα αστεία καμώματα του Τιλλ Οϊλενσπήγκελ» του Ρίχαρντ Στράους (1864-1949), του Γερμανού συνθέτη της ύστερης ρομαντικής περιόδου που η μουσική του χαρακτηρίζεται από μια ζωηρή ενορχήστρωση. Πρόκειται για ένα καταπληκτικό κομμάτι του 1894 – όσο και ιδιαίτερα απαιτητικό στην εκτέλεσή του – το οποίο αποτελεί την πρώτη στη συμφωνική ιστορία λαμπρή δεξιοτεχνική απόπειρα να «ζωγραφιστούν μουσικά» τα απίστευτα κατορθώματα ενός «διαολεμένου» ζιζάνιου, ενός παμπόνηρου κι αθεόφοβου χωρατατζή που αναστατώνει τους πάντες και τα πάντα με τις χοντρές του σκανταλιές (το σκάει με άλογο ή με τα πόδια σαν σίφουνας για να γλυτώσει είτε το ξύλο είτε τη φυλακή και την αγχόνη, «ανακατεύει» τους κατήγορούς του με την απίστευτη ευφράδειά του κ.ο.κ.). Αξίζει να σημειωθεί πως «Τα αστεία καμώματα του Τιλλ Οϊλενσπήγκελ» αποτέλεσαν τη «μήτρα» της χολλυγουντιανής μουσικής κινουμένων σχεδίων.
Από το αφιέρωμα στις «συμφωνικές ζαβολιές» των κλασικών συνθετών δεν θα μπορούσε να λείψει η αναφορά σε τρία έργα νέων Ελλήνων συνθετών που σχολιάζουν με χιούμορ πασίγνωστες μουσικές μεγάλων συναδέλφων τους. Αρχής γενομένης από το πασίγνωστο κομμάτι για πιάνο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (1770-1827) «Fur Elise» (= Για την Ελίζα). Το επονομαζόμενο «ερωτικό γράμμα» του 40χρονου Γερμανού μουσουργού προς την 18χρονη Τερέζα Μαλφάτι φον Ρόρενμπαχ, κόρη Βιεννέζου εμπόρου στην οποία είχε κάνει πρόταση γάμου, μια τρίλεπτη μπαγκατέλα (μικρής διάρκειας σύνθεση με ελαφρύ περιεχόμενο), παιγμένη με …ζαβολιά καθώς συνοδεύεται από μια μεγάλη ορχήστρα, όπως την εμπνεύστηκε η νεαρή αλλά με  πολλές διεθνείς διακρίσεις στο ενεργητικό της συνθέτρια Λίνα Τόνια (1985-).
Ακολουθεί η ζαβολιά του βιολονίστα, συνθέτη και μουσικολόγου Αυγουστίνου Μουστάκα (1982-) πάνω στα 24 Καπρίτσια για σόλο βιολί του Νικολό Παγκανίνι (1782-1840), γραμμένα το 1817. Το 9ο απ’αυτά – το οποίο και θα ακουστεί στη συναυλία - πήρε την ονομασία «Το κυνήγι» ως μια μουσική απεικόνιση ενός παραδοσιακού αγγλικού κυνηγιού αλεπούς όπου κάποιες χορδές του βιολιού μιμούνται τις σφυρίχτρες των κυνηγόσκυλων και κάποιες άλλες τα κυνηγητικά κόρνα. Η απόπειρα διασκευής αυτής της ιδέας για συμφωνική ορχήστρα εμπλουτίζει την εικόνα με πρόσθετα σουρεαλιστικά στοιχεία όπως τους ηρωικούς κυνηγούς που ρισκάρουν τη ζωή τους, τις συζύγους τους που κουτσομπολεύουν τα κατορθώματα των ανδρών τους πίνοντας τσάι και μια πληθώρα αλεπούδων και κυνηγόσκυλων που παίζουν ένα αέναο κρυφτούλι σ’ ένα κατά τ’ άλλα αθώο, νεραϊδένιο δάσος.
Η συναυλία της ΑΣΟΝ ολοκληρώνεται με τη ζαβολιά για μεγάλη ορχήστρα πάνω στο Rondo alla Turca του Μότσαρτ από την πιανίστα και συνθέτρια Φανή Κοσώνα (1969-). Το έργο της Φ. Κοσώνα με τίτλο «Big Bang Amadeus» παραβάλλει την προέλευση του γεμάτου ενέργεια, ορμή και ζωτικότητα έργου του κορυφαίου συνθέτη με τη δημιουργία του σύμπαντος, με τη Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) που σύμφωνα με τους επιστήμονες συνέβη στην αρχή του κόσμου και γέννησε όλους τους γαλαξίες, τους ήλιους και τους πλανήτες.

Η Αθηναϊκή Συμφωνική Ορχήστρα Νέων (ΑΣΟΝ) ιδρύθηκε το 1997 από γονείς σπουδαστών μουσικής, από επαγγελματίες μουσικούς και από μουσικούς μέλη της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Κατά το πρότυπο των συμφωνικών ορχηστρών νέων σε όλο τον κόσμο προσφέρει τη δυνατότητα σε σπουδαστές ωδείων, ερασιτέχνες μουσικούς ή επαγγελματίες κατά τα πρώτα τους βήματα, να έρθουν σε επαφή με το συμφωνικό ρεπερτόριο και μέσα από την συμμετοχή στην ορχήστρα είτε να αποκτήσουν εμπειρία χρήσιμη για την μελλοντική επαγγελματική τους σταδιοδρομία είτε - εφόσον δεν γίνουν επαγγελματίες μουσικοί - να γευτούν τη μαγική εμπειρία της συνεργασίας με άλλους μουσικούς για ένα κοινό στόχο, την εκτέλεση ενός μουσικού έργου. Η ΑΣΟΝ έδωσε την πρώτη της συναυλία στο Παλλάς στις 18 Δεκεμβρίου 1997. Από τότε έχει δώσει πλήθος συναυλιών σε Κόρινθο, Καλάβρυτα, Πάτρα, Τρίπολη, Κύθηρα, Κρήτη (Ηράκλειο, Ρέθυμνο και Αγία Γαλήνη), Κεφαλονιά, Λευκάδα, Τρίκαλα, Θεσσαλονίκη και Κω. Επίσης έχει δώσει συναυλίες στις αίθουσες του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης καθώς και στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Ο Μαέστρος της Αθηναϊκής Συμφωνικής Ορχήστρα Νέων, Παύλος Σεργίου, φροντίζει σε κάθε συναυλία να συμπεριλαμβάνεται κι ένα έργο Έλληνα συνθέτη. Στο πρόγραμμά της έχει συμπεριλάβει έργα των: Νίκου Σκαλκώτα, Γιάννη Ιωαννίδη, Γιάννη Κωνσταντινίδη, Σάββα Ζάννα, Κώστα Βαρότση, Θανάση Δρίτσα, Γιώργου Κατραλή, Γιώργου Βούκανου, Δημήτρη Μηνακάκη, κ.ά.

Οι τιμές των εισιτηρίων είναι: 8 € (ειδική τιμή για φοιτητές, παιδιά και νέους έως 25,
και για ένα συνοδό παιδιών έως 15 ετών) και 14 € (γενική είσοδος).