Πέμπτη 29 Νοεμβρίου, Ώρα:20:00
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος

«…ο Μπετόβεν ουδέποτε επαναλαμβάνεται στις σονάτες του. Αντίθετα κάθε έργο, κάθε μέρος είναι ένας νέος οργανισμός…»
Άλφρεντ Μπρέντελ

Ο Κύκλος συναυλιών με όλες τις «Σονάτες για πιάνο του Μπετόβεν», περιλαμβάνει στο σύνολό του δώδεκα ρεσιτάλ βιρτουόζων πιανιστών, που θα παρουσιάσουν τις περίφημες 32 Σονάτες για πιάνο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν(1770-1827), καθώς επίσης και τις 32 Παραλλαγές, WoO 80, αλλά και τις Παραλλαγές «Eroica». Έργα προγενέστερων και μεταγενέστερων συνθετών, οι οποίοι επηρέασαν ή επηρεάστηκαν από τον ίδιο τον Μπετόβεν και την εξέλιξη που έδωσε στη φόρμα σονάτα, θα συνοδεύουν κάθε ρεσιτάλ. Μέσα από ένα παιχνίδι παραθέσεων και αντιπαραθέσεων, οι ακροατές θα έχουν την ευκαιρία να διαπιστώσουν τις υφολογικές καταβολές του Μπετόβεν, στοιχεία που επιβίωσαν από τους συνθέτες και το μουσικό κλίμα της εποχής, τις λεπτές διαφοροποιήσεις, τα άλματα στην έκφρασή του, τη συνολική γενικότερα συνεισφορά του στη μουσική εξέλιξη. 

Στο ρεσιτάλ του, ο Θανάσης Αποστολόπουλος θα ερμηνεύσει 3 Σονάτες για πιάνο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν και μία σονάτα του Άλμπαν Μπεργκ. Η βραδιά θα ξεκινήσει με τη Σονάτα αρ. 22 σε φα μείζονα, έργο 54, του Μπετόβεν, μια σονάτα λιγότερο γνωστή στο κοινό, καθώς έχει επισκιαστεί από την προηγούμενη και την επόμενη σονάτα για πιάνο του Μπετόβεν, δηλαδή τις «Waldstein» και “Appassionata”. Πρόκειται για ένα σύντομο έργο που ενώ προσελκύει ακόμα και ερασιτέχνες πιανίστες αποδεικνύεται τελικά αρκετά περίπλοκο τεχνικά. Ακολουθεί η αριστουργηματική “Pathétique” [Παθητική], η Σονάτα αρ. 8 σε ντο ελάσσονα, έργο 13 του Μπετόβεν. Αποτελεί μία από τις πρώτες σονάτες του Μπετόβεν, που συνέθεσε σε ηλικία 27 ετών και αφιέρωσε στον φίλο του Πρίγκιπα Lichnowsky. Εξαιτίας της τραγικότητας που εμπνέει ο ήχος της ονομάστηκε «Παθητική». Στη συνέχεια του προγράμματος παρεμβάλλεται η μοναδική σονάτα που έγραψε ποτέ ο Άλμπαν Μπεργκ(1885-1935), η Σονάτα για πιάνο, έργο 1. Η σονάτα αυτή είναι το πρώτο έργο του Μπεργκ που εκδόθηκε ποτέ και θεωρείται ένα από τα πιο ολοκληρωμένα πρωτόλεια στην ιστορία της μουσικής. Το ρεσιτάλ κλείνει με τη Σονάτα αρ. 30 σε μι μείζονα, έργο 109 του Μπετόβεν,  που μαζί με τις τελευταίες 2 σονάτες του, εντάσσεται στην «ύστερη» περίοδο της μπετοβενικής δημιουργίας(1814-1827), όπου δεσπόζουν έργα μεγάλου πνευματικού βάρους, μορφολογικών νεωτερισμών και έντονης προσωπικής έκφρασης. Σε αυτή την τελική φάση της πιανιστικής του δημιουργίας, ο Μπετόβεν είχε ήδη χάσει την ακοή του. Αποκομμένος ηχητικά από το περιβάλλον λόγω της κώφωσής του, ο Μπετόβεν συνέθετε πλέον για ένα πιάνο με ηχητικές επιδόσεις ανέφικτες για την εποχή, ένα πιάνο που δεν είχε ακόμη εφευρεθεί και το οποίο θα ήταν διαθέσιμο στους πιανίστες 40 χρόνια αργότερα…

Ο Θανάσης Αποστολόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1968. Σπούδασε πιάνο στο Ωδείο Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε το 1990 με δίπλωμα σολίστ και α΄ βραβείο παμψηφεί. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Βασιλικό Κολέγιο του Λονδίνου, στο Παρίσι και στο Ζάλτσμπουργκ, με υποτροφίες του Ιδρύματος Ωνάση, του Βρετανικού Συμβουλίου και της Γαλλικής Κυβέρνησης. Δάσκαλοί του υπήρξαν, μεταξύ άλλων, ο Άρης Γαρουφαλής, η Ιρίνα Ζαρίτσκαγια και η Ζερμαίν Μουνιέ. Έχει εμφανιστεί σε μεγάλες ευρωπαϊκές αίθουσες συναυλιών, όπως το Κοντσέρτχεμπαου στο Άμστερνταμ, το Palais des Beaux-Arts στις Βρυξέλλες, η Αίθουσα Φιλαρμονικής της Κολωνίας, το ΜΜΑ, το ΜΜΘ, το Κοντσέρτχαους της Βιέννης, το ΒΓΜ της Γενεύης, η Συμφωνική Αίθουσα του Μπέρμιγχαμ και η Αίθουσα Φιλαρμονικής της Σόφιας, όπου έχει βραβευτεί στον Διεθνή Διαγωνισμό Πιάνου Αλμπέρ Ρουσσέλ. Ως σολίστ έχει συμπράξει με τη Συμφωνική της Ραδιοφωνίας της Πράγας, την Ορχήστρα Δωματίου της Στουτγάρδης, την ΚΟΑ, την ΚΟΘ, τη Φιλαρμονική της Ραδιοφωνίας του Αννόβερου, την Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, τη Φιλαρμονική του Τορίνου, την Ορχήστρα των Χρωμάτων, τη Συμφωνιέτα της Βασιλείας, το Nash Ensemble κ.α. Εκτός από ρεσιτάλ, δίνει συναυλίες μουσικής δωματίου, συνεργάζεται με λυρικούς καλλιτέχνες και έχει εμφανιστεί στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία, Βέλγιο, Ολλανδία, Βουλγαρία, Πολωνία), στις ΗΠΑ και στη Μέση Ανατολή, με συμμετοχή σε διεθνή φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Φεστιβάλ Αθηνών, Ναυπλίου, Πάτρας, Φεστιβάλ Μπερλιόζ στη Γαλλία, Φεστιβάλ Μότσαρτ στις ΗΠΑ κ.ά.). Αφιερώνει σημαντικό μέρος της δραστηριότητάς του στη σύγχρονη ελληνική μουσική δημιουργία, ενώ πολλοί έλληνες συνθέτες του έχουν εμπιστευτεί εκτελέσεις και ηχογραφήσεις έργων τους, συχνά σε πρώτη εκτέλεση.

Οι τιμές των εισιτηρίων είναι: 12 € (Ζώνη Α) και 20 € (Ζώνη Β).
Ειδικές τιμές: 5 € (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, Α.Μ.Ε.Α.) και 8 € (65+, πολύτεκνοι).

Δύο διάσημοι μαέστροι: Γιούρι Τεμιρκάνοφ – Νικολάι Αλεξέεφ
Τρεις μοναδικοί πιανίστες: Νέλσον Φρέιρε, Ελίσο Βιρσαλάτζε, Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης

Πέμπτη 22, Παρασκευή 23 και Σάββατο 24  Νοεμβρίου
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης

Η παλιότερη και η πιο ρωσική από τις ρωσικές μεγάλες ορχήστρες προσγειώνεται για τρεις βραδιές στην Αθήνα, με τον θρυλικό μαέστρο της Γιούρι Τεμιρκάνοφ, τον  διάσημο συνεργάτη του Νικολάι Αλεξέεφ και τρεις από τους κορυφαίους πιανίστες της εποχής μας, τον Νέλσον Φρέιρε, την Ελίσο Βιρσαλάτζε και τον Γιώργο-Εμμανουήλ Λαζαρίδη, σε μια πλούσια γιορτή ρομαντικών και μοντέρνων ήχων με την ξεχωριστή σφραγίδα αυτού του ιστορικού μουσικού θεσμού.

Η Φιλαρμονική της Αγίας Πετρούπολης είναι μια μεγάλη ορχήστρα, αλλά δεν μοιάζει με καμία, γιατί πέρα από την υψηλή ποιότητα και το ταλέντο των μουσικών της, διαθέτει κάτι μοναδικό: τον δικό της, απόλυτα ρωσικό ήχο, βαθύ, γήινο, αισθησιακό και θελκτικό, γεμάτο ενέργεια και ζωηρά χρώματα. Είναι μια ορχήστρα που επιμένει στις ρίζες της, δίνει μια καινούργια, αδρή ζωή στα έργα και δημιουργεί μια ακαταμάχητη συγκίνηση στη σκηνή.


Το Κοντσέρτο για πιάνο αρ 2 του Γιοχάνες Μπραμς και η Συμφωνία αρ 10 του Ντμίτρι Σοστακόβιτς είναι τα έργα που θα ερμηνεύσει η ορχήστρα την πρώτη βραδιά (22/11) με σολίστ τον Νέλσον Φρέιρε. Η Κλασική Συμφωνία του Σεργκέι Προκόφιεφ και το Κοντσέρτο για πιάνο του Ρόμπερτ Σούμαν και η Συμφωνία αρ.8 του Αντονιν Ντβόρζακ είναι τα μουσικά κομμάτια της δεύτερης βραδιάς (23/11) με σολίστ την Ελίσο Βιρσαλάτζε ενώ στην τρίτη συναυλία (24/11) θα ακουστούν το Κοντσέρτο για πιάνο αρ 1 του Γιοχάνες Μπραμς και η Συμφωνία αρ 4 του Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, με σολίστ τον Γιώργο Εμμανουήλ Λαζαρίδη και τον Νικολάι Αλεξέεφ στο πόντιουμ. Ο Γιούρι Τεμιρκάνοφ θα διευθύνει τις δύο πρώτες συναυλίες.

«Όσο καλή ακουστική και αν διαθέτει μια αίθουσα είναι αδύνατο να ανταποκριθεί στον ήχο των εγχόρδων αυτής της ορχήστρας, που μοιάζει να έρχεται από κάποια  μυστική πηγή και να διαχέεται με μια πυκνή  και έντονη λάμψη» έγραψε ο κριτικός των Νιού Γιόρκ Τάιμς, Μπέρναρντ Χόλαντ, μετά από μια συναυλία της Φιλαρμονικής στο Κάρνεγκι Χολ. «Αυτός ο ρωσικός μουσικός θεσμός προσφέρει μια έξοχη εναλλαγή στην ομογενοποιημένη κομψότητα των δυτικών συμφωνικών ορχηστρών. Είναι μια καλλονή διαφορετική και η τονική της ομορφιά την ξεχωρίζει από τα άλλα σύνολα».
Ο Γιούρι Τεμιρκάνοφ, (1938 Λένινγκραντ) ένας από τους διασημότερους Ρώσους μαέστρους και κορυφαίος της ρωσικής παράδοσης, διαδέχτηκε στο τιμόνι της ορχήστρας το 1988, τον θρυλικό Γιεβγένι Μραβίνσκι, μουσικό της διευθυντή και μαέστρο επί μισό αιώνα. Δυναμικός και επιβλητικός  θεωρείται ο κατ’ εξοχήν Ρώσος διευθυντής ορχήστρας και ένας από τους πιο επικοινωνιακούς, με συναρπαστική σχέση με τους μουσικούς. Επιδιώκει τη συγκίνηση και όχι την τελειότητα. «Το κοινό συγκινείται από τη μουσική όταν αισθάνεται ότι αυτό που ακούει γεννιέται εκείνη τη στιγμή. Αν ψάχνεις για την άψογη εκτέλεση, τότε ο ήχος είναι νεκρός».

Διευθύνει χωρίς μπαγκέτα, με μεγάλες κυκλικές κινήσεις των χεριών και προσφέρει στο κοινό φρέσκες και συναρπαστικές εκτελέσεις, πάντα με μια ρωσική πινελιά, ανεξάρτητα από τον συνθέτη. Απρόβλεπτος και άνθρωπος με ισχυρές αρχές κάνει κάτι μόνο αν του αρέσει, αιφνιδιάζει συχνά με τις επιλογές του, όπως το 2000 που κατέπληξε τον μουσικό κόσμο όταν δέχτηκε να αναλάβει τη Συμφωνική της Βαλτιμόρης, μια ορχήστρα που δεν ανήκε στο πάνθεον των μεγάλων πέντε αμερικανικών ορχηστρών. Την άφησε το 2006 καλύτερη από όσο τη βρήκε και με εξαίρεση αυτό το διάλειμμα, ο Τεμιρκάνοφ  είναι ο μαέστρος που έχτισε την καριέρα του κυρίως στη Ρωσία, παρά του ότι είναι συχνά καλεσμένος και περιζήτητος μαέστρος στις μεγάλες ορχήστρες της Ευρώπης, της Ασίας και των ΗΠΑ.

Ο Νικολάι Αλεξέεφ (1956 Μόσχα) εκλεκτός και βοηθός του Γιούρι Τεμιρκάνοφ, είναι από το 2000 ο κορυφαίος μαέστρος της Φιλαρμονικής της Αγίας Πετρούπολης  και προσεγγίζει τη μουσική με έναν τρόπο διαφορετικό, αλλά συμπληρωματικό με εκείνον του μέντορά του. Επιμένει ιδιαίτερα στην επεξεργασία του ήχου και στην τεχνική της ορχήστρας και δεν ενδιαφέρεται για τις έντονες εντυπώσεις. «Ό,τι έχω να πω το λέω με τη μουσική. Σέβομαι όσους αγαπούν τη σκηνή, αλλά εγώ δεν έχω τέτοιες προτιμήσεις. Εγώ αγαπάω την ορχήστρα».
Με σπουδές στη διεύθυνση ορχήστρας, αλλά και στη διεύθυνση χορωδίας, ο Αλεξέεφ, προτιμάει τους κλασικούς της συμφωνικής μουσικής και τις μεγάλες ορχήστρες, έχει ιδιαίτερη αδυναμία στους Βιεννέζους κλασικούς, αλλά και στον Τσαϊκόφσκι, τον  Μάλερ και τον Σοστακόβιτς, έχει διακριθεί για τη δουλειά του στις συμφωνίες του Μπραμς και στα κοντσέρτα για πιάνο του Ραχμάνινοφ και συχνά διευθύνει πρεμιέρες σύγχρονων Ρώσων συνθετών. Στα προγράμματά του περιλαμβάνει μουσικές διαφορετικών εποχών και ύφους και διανύει άνετα τις αποστάσεις από τον Χάιντν και τον  Μότσαρτ στον Λιστ και τον Ροσίνι και από εκεί στον Έλγκαρ και τον Σένμπεργκ.
Ο Αλεξέεφ ήταν για δέκα χρόνια κορυφαίος μαέστρος της Φιλαρμονικής του Ζάγκρεμπ (2001-2010), έχει διευθύνει πολλές από τις μεγάλες και ιστορικές ορχήστρες στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, την Ορχήστρα του Θεάτρου Μπολσόι της Μόσχας ενώ  πρόσφατα ανέλαβε τη Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της Εσθονίας, το αρχαιότερο σύνολο των βαλτικών χωρών.

Ο Νελσον Φρέιρε (1944 Ρίο ντε Τζανέιρο) είναι ένας συγκλονιστικός πιανίστας, που για πολλά χρόνια έκανε μια αθόρυβη καριέρα –εκτός από μερικές εμφανίσεις του με τη Μάρθα Άργκεριχ-  και έγινε δραστήριος σχετικά πρόσφατα κερδίζοντας την απόλυτη κατάφαση κριτικών και κοινού. «Έχει το χάρισμα να γλιστράει μέσα στο δέρμα κάθε κομματιού, δεν παρασύρεται ποτέ από την επιφανειακή λάμψη της μουσικής ή τον πειρασμό της δεξιοτεχνίας, ψάχνει μόνο για τη μουσική αλήθεια και παίζει με ευαισθησία, λεπτότητα και αποχρώσεις που δεν ανταποκρίνονται στο στερεότυπο του εκκωφαντικού βιρτουόζου», έγραψε το περιοδικό Νιού Γιόρκερ μετά από ένα πρόσφατο ρεσιτάλ του στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.
Στις αποσκευές του έχει μια από τις πιο εξαιρετικές ηχογραφήσεις των Νυχτερινών του Σοπέν (Decca), «ένας μαγικός συνδυασμός στοχαστικής ομορφιάς, αδιόρατων σκιών και αστραφτερών χρωμάτων», κατά το Μουσικό περιοδικό του BBC.

Ο Σβιατοσλάβ Ρίχτερ είχε πει ότι οι ερμηνείες της Ελίσο Βιρσαλάτζε ( 1942 Τιφλίδα) γίνονται συχνά το μέτρο για τους άλλους πιανίστες, «είναι ίσως η κορυφαία πιανίστα της εποχής μας, μια ξεχωριστή καλλιτέχνης».  Η Γεωργιανή πιανίστα αγαπάει με πάθος τους συνθέτες του τέλους του 18ου αιώνα και του 19ου  -Μότσαρτ, Μπετόβεν, Σοπέν, Σούμαν-  είναι διάσημη για το ευρύ ρεπερτόριό της, που περιλαμβάνει και Ρώσους σύγχρονους συνθέτες, εμφανίζεται σε όλο τον κόσμο σε ρεσιτάλ, αλλά και με μερικές από τις μεγάλες ορχήστρες και με διάσημους μαέστρους, της αρέσει η μουσική δωματίου και  συνεργάζεται συχνά με την τσελίστα Νατάλια Γκούτμαν, το Κουαρτέτο Μποροντίν και το Κουαρτέτο Τανέγιεφ.
Σπούδασε στο Ωδείο της Μόσχας κοντά στον Χάινριχ Νοϊχάους και τον Γιάκοβ Ζακ, που την επηρέασαν βαθειά και τη μύησαν στη μουσική παιδαγωγική  παράδοση της Ρωσίας. Γι αυτό έχει αναγνωριστεί και ως κορυφαία δασκάλα με μόνιμες θέσεις στο Ωδείο της Μόσχας και στο Πανεπιστήμιο Μουσικών και Παραστατικών Τεχνών του Μονάχου.

Ο Γιώργος Εμμανουήλ Λαζαρίδης (1978 Θεσσαλονίκη) μπήκε από πολύ νέος στο σύμπαν των μεγάλων μουσικών και διακρίθηκε νωρίς μέσα, αλλά και έξω από τα ελληνικά σύνορα.  Οι κριτικοί  έχουν ξεχωρίσει τον Έλληνα πιανίστα, συνθέτη και αυτοσχεδιαστή για τις «ιδιαίτερες, πέρα από κάθε σύγκριση ερμηνείες του, που έχουν έντονο δράμα, δύναμη και πυκνότητα και ξεχωρίζουν ακόμα και αν τις συγκρίνεις με θρυλικούς πιανίστες όπως ο Χόροβιτς, η Άργκεριχ, ο Μπρέντελ ή ο Τσίμερμαν», ( μουσικό περιοδικό του BBC). Με σπουδές στο Βασιλικό Μουσικό Κολέγιο του Λονδίνου και με εντυπωσιακό χάρισμα, ο Λαζαρίδης έχει κάνει μια λαμπρή διεθνή καριέρα  ως σολίστ, αλλά και σε συνεργασία με τις μεγάλες ορχήστρες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ και από το 2010 έχει αναλάβει τον συντονισμό του καλλιτεχνικού προγράμματος του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης. Με την Φιλαρμονική της Αγίας Πετρούπολης, θα εμφανιστεί –εκτός από την Αθήνα- στη Μόσχα, την Βιέννη και την Βουδαπέστη. 


Οι τιμές των εισιτηρίων είναι: €19,00 – 35.00 – 50,00 – 70,00€ (Διακεκριμένη Ζώνη)
Ειδικές τιμές: € 9,50 (Φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ), 13,00(65+, πολύτεκνοι)

Δευτέρα 19 Νοεμβρίου, ώρα 20:30
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος

Μια συμπαραγωγή Ο.Μ.Μ.Α. & Κ.Ο.Α. σε συνεργασία με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος

Στον Γάλλο Μωρίς Εμμανουέλ, έναν παραγνωρισμένο συνθέτη και διαπρεπή Ελληνιστή του 19ου αιώνα είναι αφιερωμένη η βραδιά της Δευτέρας 19 Νοεμβρίου (ώρα έναρξης: 8.30 μ.μ.) στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος. Η συναυλία εντάσσεται στο πλαίσιο του αφιερώματος «Από την Γαλλία στην Ελλάδα» και αποτελεί συμπαραγωγή του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών σε συνεργασία με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος. Εκτός του έργου «Αμφιτρύων» του Εμμανουέλ, το πρόγραμμα περιλαμβάνει συνθέσεις των Λουί-Αλμπέρ Μπουργκώ-Ντυκουντρέ, δασκάλου του Εμμανουέλ, και του Έλληνα συνθέτη, μαέστρου, ακαδημαϊκού και συγγραφέα Πέτρου Πετρίδη. Λαμβάνουν μέρος οι μονωδοί Ρόζα Πουλημένου (σοπράνο) και Μιχάλης Ψύρρας (βαρύτονος). Μαζί τους ο ηθοποιός Αλέξανδρος Βαμβούκος. Στο πόντιουμ ο Μίλτος Λογιάδης.
Για τους κατόχους εισιτηρίων, έχει προβλεφθεί δωρεάν εισαγωγική ομιλία στην Αίθουσα Συνεδριακού Κέντρου Ι που θα αρχίσει στις 19:45.


H ελληνική αρχαιότητα…
... επηρέασε σε σημαντικό βαθμό τον Μωρίς Εμμανουέλ (1862-1938), ο οποίος, εκτός από συνθέτης, ήταν και φιλόλογος, και μάλιστα απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Σορβόννης με διδακτορικό στην «Ελληνική ορχηστική τέχνη και την παιδεία του Έλληνα χορευτή». Ωστόσο, αυτή η περισσότερο ακαδημαϊκή διάσταση της επαγγελματικής του προσωπικότητας επισκιάστηκε από την καλλιτεχνική του δράση, που μάλλον αναγνωρίστηκε προς το τέλος της ζωής του. Ορόσημο για τη συνθετική του σταδιοδρομία αποτέλεσε η πρώτη παγκόσμια παρουσίαση στην Όπερα Γκαρνιέ το 1929 της λυρικής του τραγωδίας «Σαλαμίνα» που βασίστηκε στους «Πέρσες» του Αισχύλου. Ο Εμμανουέλ, ο οποίος υπήρξε παραγωγικός συνθέτης αλλά και δραστήριος συγγραφέας, ήταν μαθητής των Ντυμπουά, Μπουργκώ-Ντυκουντρέ και Ντελίμπ. Ο τελευταίος μάλιστα άσκησε μεγάλη επιρροή στον Μωρίς Εμμανουέλ, όπως άλλωστε και σε πολλούς ομότεχνούς του, σε ό,τι αφορά στην επαναφορά της χρήσης αρχαίων και μεσαιωνικών «τρόπων» στη μουσική. Μαθητές του Εμμανουέλ υπήρξαν, μεταξύ άλλων, οι Ρομπέρ Καζαντεζύς, Υβόν Λεφεμπύρ, Ολιβιέ Μεσσιάν και Ανρί Ντυτιγέ.  
Ο «Αμφιτρύων», σκηνική μουσική για σοπράνο, τενόρο, αφηγητή και ορχήστρα (έργο 28), γράφτηκε το 1936 πάνω σε κείμενο του Πλαύτου (251-184 π.Χ.). Εξάλλου, στο συγκεκριμένο έργο του Λατίνου κωμωδιογράφου βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό, πολλούς αιώνες αργότερα (1668), το ομώνυμο -κλασικό στις μέρες μας- κωμικό έργο του Μολιέρου. Στην απολαυστική «τραγικωμωδία» του, ο Πλαύτος μεταπλάθει τον μύθο του Αμφιτρύωνα δημιουργώντας το στερεοτυπικό πλέον θεατρικό ερωτικό τρίγωνο «εραστής (Δίας)-ερωμένη (Αλκμήνη)-απατημένος σύζυγος (Αμφιτρύων)». Ο κατά Εμμανουέλ «Αμφιτρύων» ανέβηκε για πρώτη φορά στο Αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Τεχνών και Αρχαιολογίας της Σορβόννης στις 20 Φεβρουαρίου 1937. Στόχος του συνθέτη δεν ήταν να φέρει στη μόδα μια «ψευδο-αρχαΐζουσα» τέχνη, αλλά να επανεφεύρει την εκφραστικότητα και τη ζωντάνια των έργων της αρχαιότητας μέσα από τη δική του μοντέρνα αισθητική στη μουσική δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση, κατά τη μελοποίηση, στο ρυθμό, την προσωδία και στο μέτρο του ποιητικού κειμένου. Θεμελιώδες μέλημα του Εμμανουέλ ήταν προπάντων η αρμονική συνύπαρξη λόγου, μουσικής και όρχησης. Στην παρουσίαση του «Αμφιτρύωνα» στο Μ.Μ.Α. τους ρόλους ερμηνεύουν η σοπράνο Ρόζα Πουλημένου (Αλκμήνη), ο ηθοποιός Αλέξανδρος Βαμβούκος (Ερμής & Δίας) και ο βαρύτονος Μιχάλης Ψύρρας (Σωσίας).
Το υπόλοιπο πρόγραμμα…
… διανθίζεται από τις συνθέσεις του Γάλλου Λουί-Αλμπέρ Μπουργκώ-Ντυκουντρέ (1840-1910), ο οποίος υπήρξε δάσκαλος του Μωρίς Εμμανουέλ αλλά και του Κλωντ Ντεμπυσσύ. Ήταν ένας από τους πρώτους Δυτικοευρωπαίους συνθέτες που ενδιαφέρθηκε για τη λαϊκή και παραδοσιακή μουσική άλλων χωρών (περνώντας από την Εγγύς και φθάνοντας έως την Άπω Ανατολή). Είχε ασχοληθεί με εμμονικό σχεδόν τρόπο με τις πεντατονικές κλίμακες και ήταν ο πρώτος Δυτικός που χρησιμοποίησε στις ενορχηστρώσεις του όργανα του καμποτζιανού γκαμελάν. Στη συναυλία της 19ης Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών θα ακουστούν σε ενορχήστρωση Ιωσήφ Παπαδάτου αποσπάσματα από τις Τριάντα λαϊκές μελωδίες της Ελλάδας και της Ανατολής (1876).

Οι μουσικοί της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών θα παρουσιάσουν ακόμη το Concerto grosso για ξύλινα πνευστά, χάλκινα και τύμπανα, έργο 11 (περ. 1929) του Καππαδόκη δημιουργού Πέτρου Πετρίδη (1892-1977). Ο διαπρεπής συνθέτης, μαέστρος και ακαδημαϊκός, προτού αφοσιωθεί στη μουσική, δοκίμασε την τύχη του στη Νομική και τις Πολιτικές Επιστήμες. Αργότερα, παράλληλα με τη συστηματική ενασχόλησή του με τη σύνθεση και ενώ εργαζόταν στο διπλωματικό σώμα, αρθρογραφούσε στα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά σε εγνωσμένου κύρους έντυπα του εξωτερικού αλλά και στον ελληνικό Τύπο, ήταν μουσικοκριτικός και δίδασκε στο Πανεπιστήμιο (στο τότε νεοσύστατο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών της Σορβόννης). Μολονότι είχε πάρει μαθήματα σύνθεσης από τους  Βολφ, Σμιτ και Ρουσσέλ, ο Πετρίδης θεωρούσε τον εαυτό του αυτοδίδακτο. Μάλιστα, συχνά διηύθυνε ο ίδιος τα έργα του με την ιδιότητα του… πειραματιζόμενου αρχιμουσικού. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές μαρτυρίες του 1949, οι Γάλλοι κριτικοί μουσικής του Μεσοπολέμου εξήραν την πρωτοτυπία και την ποιότητα του έργου του και τίμησαν τον Πετρίδη με διθυράμβους, ενώ η Γαλλική Ακαδημία τον δέχθηκε στους κόλπους της ως διάδοχο του Σιμπέλιους. Το πλούσιο συνθετικό έργο του Πέτρου Πετρίδη φέρει εμφανείς επιρροές από τους βυζαντινούς τρόπους και τα ακούσματα της ελληνικής μουσικής παράδοσης, αλλά και από τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό.


Οι τιμές των εισιτηρίων είναι 12 € (Ζώνη Α) και 20 € (Ζώνη Β).
Ειδικές τιμές: 5 € (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, Α.Μ.Ε.Α.), 8 € (65+, πολύτεκνοι).

Πληροφορίες για το κοινό στο τηλέφωνο: 210 72.82.333 και στην ιστοσελίδα του ΜΜΑ: www.megaron.gr

Κυριακή 18 Νοεμβρίου, ώρα 11:30
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης


Μια μικρή αλλά άκρως ενδιαφέρουσα αναφορά στο χιούμορ των κορυφαίων συνθετών της κλασικής μουσικής, στη σκωπτική τους διάθεση, στο πώς επιχειρούν να … κοροϊδέψουν καμιά φορά τους μουσικούς εκτελεστές αλλά και να αιφνιδιάσουν το κοινό τους, αποτελεί το πρόγραμμα μιας πρωτότυπης συναυλίας της Αθηναϊκής Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων (ΑΣΟΝ) που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 18 Νοεμβρίου, στις 11.30 το πρωί στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Την ορχήστρα της ΑΣΟΝ διευθύνει ο μαέστρος της, Παύλος Σεργίου, ενώ την επιμέλεια και την παρουσίαση της εκδήλωσης υπογράφει, όπως πάντα, η έμπειρη μουσικοπαιδαγωγός των δημοφιλών Κυριακάτικων Πρωϊνών του Μεγάρου, Εφη Αβέρωφ-Μιχαηλίδου.


Στη διάρκεια αυτού του Κυριακάτικου Πρωινού στο Μέγαρο, ήχοι που φέρνουν στο νου ατμόσφαιρα στρατοπέδου και τραγούδια πολεμιστών – όπως συμβαίνει με τη «Μάχη» του Χάινριχ Ιγκνατς Φραντς φον Μπίμπερ – μπλέκονται με επιτηδευμένα «φάλτσες» και αστείες - πολύ πρωτοποριακές για την εποχή του - μουσικές του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ («Ένα Μουσικό Αστείο), με εκρηκτικές συγχορδίες του Γιόζεφ Χάυντν («Έκπληξη» και Συμφωνία του «Αποχωρισμού»), προορισμένες να ταρακουνήσουν τα αυτιά των επίσημων ακροατών του, ή με την πρώτη στην συμφωνική ιστορία λαμπρή δεξιοτεχνική απόπειρα να «ζωγραφιστούν» μουσικά «Τα αστεία καμώματα του Τιλλ Οϊλενσπήγκελ» - από τον Ρίχαρντ Στράους - που αποτέλεσαν τη «μήτρα» της χολιγουντιανής μουσικής κινουμένων σχεδίων.


Το αφιέρωμα στις «Συμφωνικές …ζαβολιές» των κλασικών συνθετών από την ορχήστρα των πολυτάλαντων νεαρών μουσικών της ΑΣΟΝ συμπληρώνεται με τρία έργα νέων Ελλήνων δημιουργών που σχολιάζουν με χιούμορ πασίγνωστες μουσικές μεγάλων συναδέλφων τους: την ορχηστρική συνοδεία/ζαβολιά της νεαρής και διακεκριμένης συνθέτριας Λίνας Τόνια πάνω στο πασίγνωστο ερωτικό, πιανιστικό κομμάτι του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν «Für Elise», την ορχηστρική επεξεργασία του βιολονίστα, συνθέτη και μουσικολόγου Αυγουστίνου Μουστάκα πάνω στο 9ο Καπρίτσιο για σόλο βιολί («Το κυνήγι») του Νικολό Παγκανίνι, μια μουσική «απεικόνιση» ενός παραδοσιακού αγγλικού κυνηγιού αλεπούς, και το έργο «Big Bang Amadeus» της πιανίστας και συνθέτριας Φανής Κοσώνα, ζαβολιά για μεγάλη ορχήστρα πάνω στο ορμητικό Rondo alla Turca του Μότσαρτ.


Εκτός του ότι ήταν ένας αξιόλογος συνθέτης, ο Χάινριχ Ιγκνατς Φραντς φον Μπίμπερ (1644-1704) υπήρξε ένας από τους μεγάλους δεξιοτέχνες βιολιστές της εποχής του. Γνωστός για το στοιχείο του απρόβλεπτου που χαρακτήριζε τη μουσική του, ο Βοημο-Αυστριακός δημιουργός συνέθεσε το έργο «Η Μάχη» – που θα εγκαινιάσει το πρόγραμμα της ΑΣΟΝ – με τρόπο που ο ίδιος περιέγραφε στην αρχή της παρτιτούρας του. Στη συναυλία θα ακουστούν τα δύο πρώτα από τα οκτώ κομμάτια που συναποτελούν αυτό το έργο: «Η Μάχη», μια σονάτα γεμάτη ενέργεια, που φέρνει στο νου μουσική στρατοπέδου, με τις κλαγγές των σπαθιών κ.ο.κ. και η «Άσωτη ορδή των πολεμιστών», μέρος για το οποίο ο δημιουργός του έγραφε ότι «εδώ έχει παντού διαφωνία όπως συνηθίζουν οι μεθυσμένοι να κραυγάζουν ταυτόχρονα διαφορετικά τραγούδια» αναφερόμενος στην ακουστική αίσθηση της ταυτόχρονης ερμηνείας ξεχωριστών εθνικών τραγουδιών από διαφορετικές ομάδες πολεμιστών.
Ακολουθούν αποσπάσματα από «Ένα Μουσικό Αστείο» του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (1756-1791). Ένα divertimento ουσιαστικά, ένα κομμάτι για διασκέδαση, για έγχορδα και δύο κόρνα που δίνει την εντύπωση μιας «φάλτσας» μουσικής, αστείας και φανερά αδέξιας. Ο κορυφαίος συνθέτης έγραψε πιθανότατα το έργο έχοντας στο νου του ερασιτέχνες μουσικούς που όμως θα είχαν κάποιες μουσικές γνώσεις για να μπορέσουν να καταλάβουν τις πολλές και ποικίλες ζαβολιές του. Μερικές είναι πολύ φανταχτερές κι άλλες λιγότερο αναγνωρίσιμες καθώς είναι πολύ ευαίσθητες και φίνες. Προσπαθώντας να κάνει τα μουσικά του αστεία, ο Μότσαρτ χρησιμοποιεί εδώ συνδυασμούς ήχων πρωτοποριακούς για την εποχή του, όπως η πολυτονικότητα, οι σκάλες σε τόνους κλπ. όπως και προχωρημένες τεχνικές που συναντάμε σε πολύ μεταγενέστερους συνθέτες. Από το τετραμερές «Μουσικό Αστείο» θα ακουστούν αποσπάσματα από το δεύτερο, το τρίτο καθώς και από το τέλος του τετάρτου μέρους.
Η επωνυμία «Έκπληξη» στη επακόλουθη Συμφωνία αρ. 94 σε σολ μείζονα του Γιόζεφ Χάυντν (1732-1809) – γραμμένη το 1791 - οφείλεται στην απότομη και εκρηκτική συγχορδία ff, παιγμένη απ’ όλη την ορχήστρα κι ενισχυμένη από ένα δυνατό κτύπο στο τύμπανο που ακούγεται λίγο μετά την έναρξη του δεύτερου αργού μέρους («Andante»). Ωστόσο υπάρχουν κι άλλες πιο ευαίσθητες και λιγότερο κραυγαλέες εκπλήξεις σ’ όλη τη διάρκεια του κομματιού. Με τη συγκεκριμένη σύνθεσή του ο Χάυντν θέλησε πιθανά να ξαφνιάσει το εγγλέζικο ακροατήριο το οποίο αγαπούσε τους εντυπωσιασμούς. Κι απ’ό,τι φαίνεται, το κατάφερε. Ο ίδιος έγραψε και τη Συμφωνία αρ. 45 σε φα δίεση ελάσσονα, γνωστή ως Συμφωνία του «Αποχωρισμού» (1772) που θα συμπληρώνει το πρόγραμμα της ΑΣΟΝ. Με τη συμφωνία αυτή ο Χάυντν που δούλεψε επί 30ετίας στην υπηρεσία της ουγγαρέζικης πριγκιπικής οικογένειας των Εστερχάζυ (ως μέλος του υπηρετικού προσωπικού), ήθελε να περάσει ένα μήνυμα στον εργοδότη του, πρίγκιπα: ότι τα μέλη της μικρής ορχήστρας του που για μια ολόκληρη χρονιά έπαιζαν ασταμάτητα στις εκδηλώσεις της αυλής του παλατιού της Εστερχάζα, είχαν κουραστεί και ήθελαν να επιστρέψουν κι αυτοί στα σπίτια τους. Στο τελευταίο μέρος της συμφωνίας, τo 5ο («Adagio») που είναι αργό, ο Χάυντν έβαλε τους μουσικούς του κάθε τόσο να σταματούν να παίζουν. Καθώς κάθε μουσικός έπαιζε τις τελευταίες του νότες, έσβηνε το κερί που είχε στο αναλόγιό του και αποχωρούσε ήσυχα, ώσπου έμεινε η αίθουσα σε πλήρες σκοτάδι. Τελικά ο πρίγκιπας πήρε το μήνυμα και την επόμενη κιόλας μέρα οι μουσικοί αποχαιρέτισαν το παλάτι...
Την ομάδα των «ζαβολιάρικων» έργων συμπληρώνουν αποσπάσματα από «Τα αστεία καμώματα του Τιλλ Οϊλενσπήγκελ» του Ρίχαρντ Στράους (1864-1949), του Γερμανού συνθέτη της ύστερης ρομαντικής περιόδου που η μουσική του χαρακτηρίζεται από μια ζωηρή ενορχήστρωση. Πρόκειται για ένα καταπληκτικό κομμάτι του 1894 – όσο και ιδιαίτερα απαιτητικό στην εκτέλεσή του – το οποίο αποτελεί την πρώτη στη συμφωνική ιστορία λαμπρή δεξιοτεχνική απόπειρα να «ζωγραφιστούν μουσικά» τα απίστευτα κατορθώματα ενός «διαολεμένου» ζιζάνιου, ενός παμπόνηρου κι αθεόφοβου χωρατατζή που αναστατώνει τους πάντες και τα πάντα με τις χοντρές του σκανταλιές (το σκάει με άλογο ή με τα πόδια σαν σίφουνας για να γλυτώσει είτε το ξύλο είτε τη φυλακή και την αγχόνη, «ανακατεύει» τους κατήγορούς του με την απίστευτη ευφράδειά του κ.ο.κ.). Αξίζει να σημειωθεί πως «Τα αστεία καμώματα του Τιλλ Οϊλενσπήγκελ» αποτέλεσαν τη «μήτρα» της χολλυγουντιανής μουσικής κινουμένων σχεδίων.
Από το αφιέρωμα στις «συμφωνικές ζαβολιές» των κλασικών συνθετών δεν θα μπορούσε να λείψει η αναφορά σε τρία έργα νέων Ελλήνων συνθετών που σχολιάζουν με χιούμορ πασίγνωστες μουσικές μεγάλων συναδέλφων τους. Αρχής γενομένης από το πασίγνωστο κομμάτι για πιάνο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (1770-1827) «Fur Elise» (= Για την Ελίζα). Το επονομαζόμενο «ερωτικό γράμμα» του 40χρονου Γερμανού μουσουργού προς την 18χρονη Τερέζα Μαλφάτι φον Ρόρενμπαχ, κόρη Βιεννέζου εμπόρου στην οποία είχε κάνει πρόταση γάμου, μια τρίλεπτη μπαγκατέλα (μικρής διάρκειας σύνθεση με ελαφρύ περιεχόμενο), παιγμένη με …ζαβολιά καθώς συνοδεύεται από μια μεγάλη ορχήστρα, όπως την εμπνεύστηκε η νεαρή αλλά με  πολλές διεθνείς διακρίσεις στο ενεργητικό της συνθέτρια Λίνα Τόνια (1985-).
Ακολουθεί η ζαβολιά του βιολονίστα, συνθέτη και μουσικολόγου Αυγουστίνου Μουστάκα (1982-) πάνω στα 24 Καπρίτσια για σόλο βιολί του Νικολό Παγκανίνι (1782-1840), γραμμένα το 1817. Το 9ο απ’αυτά – το οποίο και θα ακουστεί στη συναυλία - πήρε την ονομασία «Το κυνήγι» ως μια μουσική απεικόνιση ενός παραδοσιακού αγγλικού κυνηγιού αλεπούς όπου κάποιες χορδές του βιολιού μιμούνται τις σφυρίχτρες των κυνηγόσκυλων και κάποιες άλλες τα κυνηγητικά κόρνα. Η απόπειρα διασκευής αυτής της ιδέας για συμφωνική ορχήστρα εμπλουτίζει την εικόνα με πρόσθετα σουρεαλιστικά στοιχεία όπως τους ηρωικούς κυνηγούς που ρισκάρουν τη ζωή τους, τις συζύγους τους που κουτσομπολεύουν τα κατορθώματα των ανδρών τους πίνοντας τσάι και μια πληθώρα αλεπούδων και κυνηγόσκυλων που παίζουν ένα αέναο κρυφτούλι σ’ ένα κατά τ’ άλλα αθώο, νεραϊδένιο δάσος.
Η συναυλία της ΑΣΟΝ ολοκληρώνεται με τη ζαβολιά για μεγάλη ορχήστρα πάνω στο Rondo alla Turca του Μότσαρτ από την πιανίστα και συνθέτρια Φανή Κοσώνα (1969-). Το έργο της Φ. Κοσώνα με τίτλο «Big Bang Amadeus» παραβάλλει την προέλευση του γεμάτου ενέργεια, ορμή και ζωτικότητα έργου του κορυφαίου συνθέτη με τη δημιουργία του σύμπαντος, με τη Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) που σύμφωνα με τους επιστήμονες συνέβη στην αρχή του κόσμου και γέννησε όλους τους γαλαξίες, τους ήλιους και τους πλανήτες.

Η Αθηναϊκή Συμφωνική Ορχήστρα Νέων (ΑΣΟΝ) ιδρύθηκε το 1997 από γονείς σπουδαστών μουσικής, από επαγγελματίες μουσικούς και από μουσικούς μέλη της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Κατά το πρότυπο των συμφωνικών ορχηστρών νέων σε όλο τον κόσμο προσφέρει τη δυνατότητα σε σπουδαστές ωδείων, ερασιτέχνες μουσικούς ή επαγγελματίες κατά τα πρώτα τους βήματα, να έρθουν σε επαφή με το συμφωνικό ρεπερτόριο και μέσα από την συμμετοχή στην ορχήστρα είτε να αποκτήσουν εμπειρία χρήσιμη για την μελλοντική επαγγελματική τους σταδιοδρομία είτε - εφόσον δεν γίνουν επαγγελματίες μουσικοί - να γευτούν τη μαγική εμπειρία της συνεργασίας με άλλους μουσικούς για ένα κοινό στόχο, την εκτέλεση ενός μουσικού έργου. Η ΑΣΟΝ έδωσε την πρώτη της συναυλία στο Παλλάς στις 18 Δεκεμβρίου 1997. Από τότε έχει δώσει πλήθος συναυλιών σε Κόρινθο, Καλάβρυτα, Πάτρα, Τρίπολη, Κύθηρα, Κρήτη (Ηράκλειο, Ρέθυμνο και Αγία Γαλήνη), Κεφαλονιά, Λευκάδα, Τρίκαλα, Θεσσαλονίκη και Κω. Επίσης έχει δώσει συναυλίες στις αίθουσες του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης καθώς και στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Ο Μαέστρος της Αθηναϊκής Συμφωνικής Ορχήστρα Νέων, Παύλος Σεργίου, φροντίζει σε κάθε συναυλία να συμπεριλαμβάνεται κι ένα έργο Έλληνα συνθέτη. Στο πρόγραμμά της έχει συμπεριλάβει έργα των: Νίκου Σκαλκώτα, Γιάννη Ιωαννίδη, Γιάννη Κωνσταντινίδη, Σάββα Ζάννα, Κώστα Βαρότση, Θανάση Δρίτσα, Γιώργου Κατραλή, Γιώργου Βούκανου, Δημήτρη Μηνακάκη, κ.ά.

Οι τιμές των εισιτηρίων είναι: 8 € (ειδική τιμή για φοιτητές, παιδιά και νέους έως 25,
και για ένα συνοδό παιδιών έως 15 ετών) και 14 € (γενική είσοδος).